पंपांवर मिळणाऱ्या पेट्रोल, डिझेलमध्ये भेसळ आहे की नाही हे तपासण्याचा ग्राहकांना हक्क आहे. शंका आल्यास पंपावर नियमानुसार ठेवलेला लिटमस पेपर घेऊन नियमानुसार ग्राहक पेट्रोलची तपासणी करू शकतो. मात्र, या हक्काची, लिटमस पेपरच्या सुविधेची माहितीच नसल्याचे ‘महाराष्ट्र टाइम्स'ने केलेल्या पाहणीत आढळून आले आहे. भेसळयुक्त पेट्रोल ओळखण्यासाठी पांढऱ्या लिटमस पेपरचा उपयोग होतो. या पेपरवर पेट्रोलचे दोन थेंब टाकल्यावर तो निळा झाल्यास हे पेट्रोल भेसळयुक्त असल्याचे समजावे. लिटमस पेपरचा रंग नाही बदलल्यास पेट्रोलमध्ये भेसळ नसल्याचे प्रमाणित होते. याचबरोबर प्रत्येकाने ग्राहक म्हणून 'सजग' असणे गरजेचेच आहे.
पेट्रोलियम विभागाच्या नियमांनुसार पंपावर ग्राहकांसाठी लिटमस पेपर, सूचना बोर्ड, शिल्लक साठा भाव फलक, प्रसाधन गृह, पिण्याचे पाणी, फ्री-एअर चेकिंग २४ तास सेवा, या सुविधा पुरविणे बंधनकारक आहे. याशिवाय स्त्रियांसाठी, सरकारी वाहने आणि महिलांना रांगेत उभा राहण्याची गरज नाही. ‘महाराष्ट्र टाइम्स’ने याविषयी वाहनधारकांशी संपर्क साधला असता लिटमस पेपर आणि डेन्सिटीबाबत, त्याच्या उपयोगाविषयी अनेक वाहनधारकांना माहिती नसल्याचे समोर आले. प्रत्यक्षात प्रत्येक ग्राहकांना असलेली घाई, वाहनांच्या रांगा व त्यांच्या उदासिनतेचा फायदा उठवला जातो. कारण पेट्रोल टाकताना २०० रुपये की दोन लिटर याचे आकडेही तपासायलाही ग्राहकाला वेळ नाही. यासाठी पूर्वीच्या ग्राहकाचे रिडिंग शून्य झालेले बघायला पाहिजे. आपली मागणी लिटर आणि पैशामध्ये तपासावी. पंप मालकाच्या परस्पर काही कर्मचारी असा उद्योग करतात. पेट्रोलचे दर रोज बदलत असल्याने ग्राहकाने दरपत्रक आणि मशीन याची खातरजमा करावी. त्यातूनही गडबड वाटल्यास ऑफिसच्या बोर्डवर कंपनीच्या अधिकाऱ्याच्या मोबइलवर संपर्क करावा. समर्पक उत्तर न मिळाल्यास कंपनीच्या वेबसाइटवर तक्रार करता येते. अगदीच शंका वाटल्यास वैधमापन शास्त्रानुसार दिलेल्या मापामध्ये पेट्रोल व डिझेल प्रमाणानुसार आहे की नाही हेदेखील बघून खात्री करण्याचा अधिकार ग्राहकाला आहे. पेट्रोल-डिझेलचे दर नया पैशात असल्याने शक्यतो राऊंड फिगरमध्येच पैसे देऊन पेट्रोल घ्यावे.
शिवाय ग्राहकाने एकाच पंपावर काही काळ पेट्रोल टाकून हवामान, हंगाम, घनता, आपली गाडीची स्थिती याचा विचार करून स्वतःचे मत बनवावे. ग्राहकांना वाहन दुरुस्त करणारे मेकॅनिक विचलित करतात. काहीवेळा त्यांनाच पंप मालकांनी हवे तसे बोलण्यास भाग पाडलेले असते. काहीवेळा अनेक मेकॅनिक स्वतःचे मार्केटिंग करतात असे चित्र आहे. अनेक पंपमालक रात्री ९ ते सायंकाळी ५ या वेळेत चोरीचे फंडे वापरतात. जास्तीत जास्त हायवेवर ग्राहकांनी याची दक्षता घ्यावी लागते. ऑटोमेशनपद्धतीने पेट्रोल दिल्या जाणाऱ्या ठिकाणीच पेट्रोल भरावे.
नियम काय सांगतो ?
पेट्रोलियम विभागाच्या नियमानुसार ग्राहक लिटमस पेपरची मागणी करू शकतो. शिवाय पंपांवर हवा, पिण्याचे पाणी, प्रसाधनगृहे याची सोय करणे गरजेचे आहे. सोयी-सुविधा न पुरवणा-या पेट्रोल पंपधारकांना पहिल्या पाहणीत १० हजार रुपये, दुस-या वेळी २५ हजार रुपये व तिस-या वेळी एक लाख रुपयांचा दंड तसेच परवाना निलंबनाची कारवाई होऊ शकते.
अफवा आणि वास्तव .....!
प्रत्यक्षात गाडीचा वेग आणि खराबी केवळ पेट्रोल व डिझेलवर वर न ठरवता गाडी चालवणारी व्यक्तीचा तरबेजपणा, गाडीचा वेग, रस्ते, हवामान, गाडीवरील ओझे, तांत्रिक क्षमता, गाडीचे वय, टायरमधील हवा अशा अनेक बाबींवर अवलंबून असते. परंतु ग्राहक चिकित्सक नसल्याने फसतो. उदाहरणार्थ, पेट्रोलचा वास हा 'अॅडिक्टीव्ह’ मिसळल्याने येतो. ज्यामुळे इंजिनमधील कार्बन जातो. परंतु वास येणारे पेट्रोल खराब समजले जाते. शंभराच्या पटीत पेट्रोल टाकल्याने कमी मिळते. आणि ११० अथवा ५१० अशा पटीत वर थोडी रक्कम मिसळल्यास व्यवस्थित पेट्रोल मिळते हीदेखील अफवा आहे. कितीही रकमेचे पेट्रोल टाकल्यास तेवढ्या पटीत पैसे कट करण्याची सिस्टीम बसवली असते. शिवाय नोझलमधून पेट्रोलऐवजी हवाच येते हीदेखील अफवाच आहे.
मोबाइल अॅप डाउनलोड करा आणि राहा अपडेट
