ग्रामीण आणि शेतकरी कुटुंबांचा जन्मभर परिस्थितीशी चालणारा संघर्ष आणि झगडा आपल्या साहित्यातून समर्थपणे मांडणाऱ्या मूळचे ‘कागल’कर असणाऱ्या ज्येष्ठ साहित्यिक डॉ. आनंद यादव यांचे वयाच्या ८३ व्या वर्षी पुण्यातील धनकवडी येथील घरी निधन झाले. त्यांच्या निधनाने कागलमधील त्यांच्या घरातील खराखुरा ‘आनंद’ हरपला आहे. ज्या घरात आनंद यादव लहानाचे मोठे झाले, त्या घरातील त्यांच्या आठवणी यादव यांचे वयोवृध्द भाऊ शिवा यादव यांनी आपल्या पत्नी लक्ष्मी आणि मुले भरत आणि राजू यांच्यासमवेत जशाच्या तशा जपल्या आहेत. वयाच्या ७८ वर्षापर्यंत काबाडकष्टातच ‘आनंद’ घडवण्यासाठी झिजणाऱ्या शिवा यांचे अश्रू ,आपल्या दादांच्या आठवणी सांगताना आलेली भोवळ या गोष्टी दिवंगत आनंद यादव यांच्या जाण्याने आता घरासह त्यांच्याही आयुष्यातलाच ‘आनंद’ संपल्याचे सांगतात.
कागलच्या सणगर-धनगर गल्लीत डॉ. आनंद यादव यांचे १३० फूट लांबी आणि २७ फूट रुंदीचे साधे घर आजही आहे. याच ठिकाणी डॉ. यादव यांच्यासह त्यांचे चार भाऊ आणि पाच बहिणी मातीच्या ‘घरभिंती’ सांभाळत कष्टाशी ‘झोंबत’ जगल्या. आज त्यातील तीन बहीणी हयात आहेत. त्यांचे वडील जकात गोळा करायचे म्हणून त्यांना ‘जकाते’ या नावानेही संबोधले जाते. घराची कौले बदलली असली तरी मातीच्या भिंती आजही त्याच आहेत. सर्वात पाठीमागची खोली त्याकाळच्या गोठ्याची आजही साक्ष देते. जेवण खोली आणि देव्हारा आजही जसाच्या तसा आहे. डॉ.यादव अभ्यास करतानाची खोली मात्र दुरुस्त केली आहे. दोन वर्षापूर्वी डॉ. यादव आपल्या या मूळ घरी येवून गेले होते. यादव यांचे अन्य दोन बंधू शिकून सुस्थितीत आहेत. मात्र त्यांचे धाकटे बंधू शिवा हे शिकता न आल्याने याच जीर्ण घरात आपल्या लाडक्या दादांच्या आठवणी जपत जगत आहेत.
आयुष्यात केवळ कष्ट करणेच माहीती असणारे शिवा यादव वार्धक्यामुळे थरथरत्या हातानेच दादाची खोली, देवघर आणि त्याचा नावलौकीक तसेच आपण डॉ. यादव यांच्यासाठी दिलेले योगदान सांगतात. ‘शिवानं माझ्यासाठी कष्ट उपसताना, त्याची शाळा खोटी झाली,’ असं वाक्य दोन पुस्तकात लिहून दादानं माझं नाव गाजवलं असे ऊर भरुन सांगतानाच, परंतु आता सगळंच गेलं म्हणत ते आपल्या अश्रूंना वाट मोकळी करुन देतात. ‘माझ्या वडीलांशेजारीच माझ्या डॉक्टर दादाचा फोटो म्या लावणार आणि दररोज पूजणार,’ हे सांगताना त्यांना भोवळही येते. ते कोसळतात आणि माझे काय, मी आज हाय काय अन् नाय काय, पण माझ्या दादाच्या आठवणी व विचार जपून ठेवा,’ अशी आर्त सादही देतात.
...
कोट
‘माझे दिवंगत दादाच माझे गुरु होते. त्यांच्या विचाराचा जागर होणे गरजेचे आहे. कागलमध्ये त्यांचे पुढील प्रत्येक पिढीला प्रेरणा देईल, असे स्मारक व्हावे अशी आमची मागणी आहे. येथील डी.आर.माने महाविद्यालय डॉ.आनंद यादव वाचनकट्टा सुरु करुन प्राथमिक शाळेपासूनच मुलांना डॉ. यादव समजून देणार आहेत.
आप्पासाहेब यादव, लहान बंधू
मोबाइल अॅप डाउनलोड करा आणि राहा अपडेट
