दुर्गपर्यटनासाठी जाणारे पर्यटक किंवा ग्रुपने सहलीसाठी जाणारे तरुण यांच्याकडून मोठ्या प्रमाणात प्लास्टिकचा कचरा गडकिल्ले परिसरात टाकून गडकिल्ल्यांचा परिसर अस्वच्छ करण्याचे प्रमाण लक्षणीय वाढले आहे. तसेच तरुण मंडळांची किंवा स्वत:ची नावे किल्ल्यांच्या तटावर लिहिणाऱ्यांमुळेही गडाच्या सौंदर्याला डाग लागत आहे. राज्याच्या गडसंवर्धन समितीतर्फे १ ते ७ मे या कालावधीत राबविण्यात आलेल्या गडकिल्ले स्वच्छता मोहिमपूर्तीनंतर हा निष्कर्ष अधोरेखित झाला आहे. त्यामुळे गडकिल्ल्यांच्या भिंतींमध्ये झुडपे वाढून येणाऱ्या ओंगळवाण्या स्वरूपापेक्षा माणसाकडून होणाऱ्या या अस्वच्छतेमुळे गडकिल्ल्यांना अवकळा प्राप्त होत आहे.

राज्यातील किल्ल्यांचे संवर्धन व्हावे या हेतूने महाराष्ट्र राज्याच्या गडसंवर्धन समितीमार्फत राबविलेल्या गडकिल्ले स्वच्छता मोहिमेची सांगता झाली. कोल्हापूर विभागांतर्गत या मोहिमेच्या माध्यमातून भुदरगड, पावनगड, वसंतगड, सिंधुदुर्ग, विजयदुर्ग या किल्ल्यांचा परिसर स्वच्छ करण्यात आला. या अभियानात हिल रायडर्स ग्रुप, वेस्टर्न माउंटन स्पोर्टस्, मैत्रेय प्रतिष्ठान, सिंदुधुर्ग प्रेरणोत्सव समिती, विजयदुर्ग प्रेरणोत्सव समिती, अश्वमेध प्रतिष्ठान (सातारा), शिवदुर्ग प्रतिष्ठान, निसर्गवेध परिवार, गडकोट (करनूर), मस्कुती हायकर्स, साई फाउंडेशन, शंभूराजे मराठी खेळ या संस्था सहभागी झाल्या होत्या.

गडकिल्ल्यांवर गेल्या काही वर्षांत पर्यटकांची गर्दी वाढली आहे. या गर्दीचा फटका गडकिल्ल्यांच्या परिसरातील स्वच्छतेला बसला आहे. स्वच्छता मोहिमेतील कार्यकर्त्यांनी गडकोट परिसरात स्वच्छता केली तेव्हा मोठ्या प्रमाणात प्लास्टिकच्या रिकाम्या पिशव्या, खाद्यपदार्थांची वेष्ठने, पाण्याच्या रिकाम्या बाटल्या, बिस्कीट पुड्यांचे प्लास्टिक आवरण असलेले कागद, यूज अँड थ्रो डीश, ग्लास यांचे प्रमाण जास्त असल्याचे लक्षात आले. सहभोजनासाठी गडकिल्ले परिसरात जाणाऱ्या तरुणांच्या ग्रुपची संख्या वाढली आहे. त्यामुळे या परिसरात शिल्लक राहिलेले जेवण, पत्रावळ्या जिथल्या तिथे टाकून जाण्याची प्रवृती वाढली आहे. स्वच्छता मोहिमेत गोळा केलेल्या कचऱ्यात सर्वाधिक प्रमाण हे या प्रकारच्याच कचऱ्याचे होते. दरम्यान, गडकोटांच्या बुरुजांच्या फटीत, दगडांच्या खाचेत उगवणाऱ्या झुडपांमुळेही गडकिल्ल्यांचे सौंदर्य डागाळले आहे. त्यामुळे या मोहितेम वाढलेली झुडपे काढण्यात आली.

गडकोटांच्या दगडी ​भिंतींवर स्वतःची किंवा मंडळाची, ग्रुपची नावे लिहिली जात आहेत. या प्रकारामुळेही गडकिल्ल्यांचा ऐतिहासिक बाज कुरूप होत आहे. तट किंवा बुरूजांमधील निखळलेले दगड काही तरुणांकडून बाहेर ओढून दरीत ढकलले जात आहेत. यामुळे अनेक ​भिंती भविष्यात ढासळण्याची भीती व्यक्त होत आहे.

झुडपे वाढण्याच्या नैसर्गिक अस्वच्छतेपेक्षा कचरा करणाऱ्या लोकांमध्ये गडकिल्ल्यांच्या संवर्धनाची जाणीव व्हावी यासाठीही गडसंवर्धन समिती जागृती करणार आहे. तसेच केवळ सप्ताहापुरती ही मोहीम राहणार नसून वर्षभर गडकिल्ल्यांच्या संवर्धन व स्वच्छतेसाठी उपक्रम राबविले जाणार आहेत. यामध्ये स्वारस्य असलेल्या गडप्रेमींनी संपर्क साधावा, असे आवाहन समितीच्यावतीने केले आहे.

प्रमोद पाटील, सदस्य, राज्यस्तरीय गडसंवर्धन समिती

@timesgroup.com

कोल्हापूर ः जिल्ह्यात महात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी योजनेअंतर्गत १५१ कामे सुरू असून, प्रत्येक आठवड्यात सरासरी सहाशे लोकांच्या हातांना काम मिळत आहे. रोजगार हमी योजनेची अंमलबजावणी जिल्ह्यात राबवली जात आहे. जिल्हा सधन असल्याने शेती व दुग्ध व्यवसाय चांगला फोफावला असल्याने इथली कुटुंबे स्वयंनिर्भर बनली आहेत. शेतीत महिलांना १५० रुपये, तर पुरुषांना २०० रुपये मजुरी दिली जाते. त्यामुळे रोजगार हमी योजनेऐवजी शेतमजूर म्हणून लोक काम करत आहेत. तरीही ज्या लोकांना रोजगार हवा आहे त्यांना रोजगार हमी योजनेतून काम दिले जात आहे. रोजगार हमी योजनेखाली प्रतिदिनी १९२ रुपये मजुरी दिली जाते.

रोजगार हमी योजनेची कामे ग्रामपंचायत, जिल्हा परिषद, कृषी विभाग, सार्वजनिक बांधकाम, जलसंपदा, सामाजिक वनीकरण, वन विभागाच्यावतीने केली जात आहेत. जिल्हाधिकारी व जिल्हा परिषदेचे मुख्य कार्यकारी अधिकारी यांच्यावतीने रोजगार हमी योजनेच्या कामांचे नियोजन केले जाते. सध्या इंदिरा आवास योजनेअंतर्गत अनुसूचित जाती-जमातीच्या गरीब लोकांसाठी घरे बांधण्याचा कार्यक्रम आहे. या योजनेअंतर्गत जिल्ह्यात १५१ ठिकाणी कामे सुरू असून, आजअखेर ३५८० मजुरांना काम मिळाले आहे.

सामाजिक वनीकरण विभागाच्यावतीने १८ कामे सुरू असून, ६७६ लोकांना रोजगार मिळाला आहे. चार रोपवाटिकांत २०४ मजुरांना, तर वृक्षलागवडीसाठी ९६ मजुरांना काम मिळाले आहे. एक जुलैला राज्यात दोन कोटी वृक्षलागवड करण्याचा संकल्प राज्याने आखला आहे. त्यासाठी रोपे तयार करण्याचे काम युद्धपातळीवर सुरू आहे. त्यासाठी रोजगार हमी योजनेतून कामे सुरू आहेत. व​नविभागाच्या रोपवन पूर्व कामे व सीसीटी या दोन कामांसाठी ९० लोकांना रोजगार देण्यात आला आहे.

बारा तालुक्यांपैकी रोजगार हमी योजनेची सर्वांत जास्त कामे भुदरगड तालुक्यात सुरू आहेत. २५ कामांवर ५१० लोकांना रोजगार मिळाला आहे, तर गडहिंग्जल आठ कामे सुरू असून, तिथे सर्वाधिक ६३६ लोकांना रोजगार मिळाला आहे. शिरोळ तालुक्यात फक्त १६ कामांवर ३९ मजूर काम करत आहेत.

तालुका कामे मजूर

आजरा ९ २७०

गगनबावडा ६ १८०

भुदरगड २५ ५१०

चंदगड १५ २६६

गडहिंग्लज ८ ६३६

हातकणंगले १४ ६२

कागल १३ ३८१

करवीर ९ २१९

पन्हाळा २२ ५९४

राधानगरी ९ ३००

शाहूवाडी ५ १२३

शिरोळ १६ ३९

मनेरेगासाठी सरकारकडे मोठा निधी असून, मागेल त्याला १०० दिवस काम मिळते. रोहियोतील मजुराला जॉब कार्ड दिले जाते. त्याने काम केलेल्या मजुरीचे पैसे थेट त्याच्या खात्यावर पडतात. एक कोटीपेक्षा कमी रक्कम रोजगार हमी योजनेतून खर्च पडली आहे.

तेजस्विनी पाटील-खोचले, नायब तहसीलदार रोहियो

सांगली :

'सध्याचे सरकार नागरी असल्याने त्यांना ग्रामीण भागाच्या प्रश्नांचे भान नाही. गोवंश हत्त्याबंदी करून एका विशिष्ट समाजाला धक्का देण्याच्या नादात या राज्यातला संबधित व्यावसायिक, दलित, गोवंशाचे पालक शेतकरी असे चारी बाजूंचे नुकसान करणारा हा निर्णय आहे. सरकारच्या अशा निर्णयाला प्रसारमाध्यमांनी वेळीच आव्हान देणे आवश्यक होते,' असे मत जेष्ठ पत्रकार पी. साईनाथ यांनी रविवारी येथे व्यक्त केले.

येथे भरविण्यात आलेल्या अंधश्रद्धा निर्मूलन समितीच्या दुसऱ्या साहित्य संमेलनाचा समारोप रविवारी समितीचे राज्य अध्यक्ष प्रा. एन. डी. पाटील, संमेलनाचे अध्यक्ष डॉ. आ. ह. साळुंखे, जेष्ठ साहित्यिक डॉ. सुनीलकुमार लवटे यांच्या प्रमुख उपस्थितीत झाला. प्रमुख पाहुणे या नात्याने जेष्ठ पत्रकार पी.साईनाथ यांनी 'माध्यमांतील पुरोगामित्व' या विषयांतर्गत प्रसारमाध्यमांच्या आजपर्यंतच्या वाटचालीचा आढावा घेतला.

ते म्हणाले, 'प्रसारमाध्यमे भांडवलदारांच्या जगताकडे झुकलेली आहेत. डॉ. दाभोलकर, कॉ. गोविंद पानसरे, प्रा. एम. एम. कलबुर्गी यांच्या हत्येमागे कोण आहे, हे सर्वांना माहीत असतानाही पोलिस यंत्रणा त्यांना पकडत नाही आणि प्रसारमाध्यमेही त्याबाबत आवाज उठवताना दिसत नाहीत. सरकारमधील कोणी जबाबदार व्यक्ती पुष्पक विमानाच्या बाता मारत असेल तर त्याला आव्हान देणे आवश्यक होते. कुंभमेळ्यासाठी भरमसाठ पाणी सोडणाऱ्या सरकारला जाब विचारणे आवश्यक होते. तसा जाब विचारला नसल्याने यापुढेही कुंभमेळ्याच्या आवृत्ती सतत निघतच राहण्याची शक्यता नाकारता येणार नाही. न्यायालयाने आयपीएलचे सामने महाराष्ट्राबाहेर नेण्याचे आदेश देईपर्यंत प्रसारमाध्यमांनी त्यावर आवाज उठवला नाही. त्यावेळी ऊसपिकाला पाणी अधिक लागत असल्याचा मुद्दा समोर आणला. मद्यनिर्मितीच्या कारखान्यासाठी लागणाऱ्या पाण्याचा विषय पुढे आला. या सगळ्यांचा बोलविता धनी एकच आहे, तो धनी म्हणजे शरद पवार.'

'जेएनयूचा विद्यार्थी असल्याचा मला सार्थ अभिमान आहे. दोन वृत्तवाहिन्यांनी फ्रॉड असलेले चित्रण दाखविले नसते तर जेएनयूच्या बाबतीत जे घडले ते निश्चित टाळता आले असते,' असेही साईनाथ म्हणाले.

सुनीलकुमार लवटे म्हणाले, 'आता प्रबोधन बस झाले, विवेकवादीकृतीची करण्याची वेळ आली आहे. त्या शिवाय आपल्यासमोरची आव्हाने संपणार नाहीत. त्याचबरोबर शिक्षणामध्ये माणुसधर्म नावाचा धडाही शिकविण्याचा आग्रह आपण धरला पाहिजे.

संमेलनाचे अध्यक्ष डॉ. साळुंखे म्हणाले, 'संमेलनाच्या दोन दिवसांतील अनुभवाने मी समृद्ध झालो आहे, उदंड प्रतिसाद आणि त्यात तरुणाईला उद्याचा आपला भारत कसा असावा याची स्वप्न पडत असल्याचे समोर आले आहे. जे टाकाऊ आहे, कालबाह्य झाले आहे, ते नाकारण्याची आणि नवे काहीतरी घडविण्याची तरुणाईतील उर्मी अनुभवायला मिळाली, हे सुखावह आहे. विचारस्वातंत्र्यावर, व्यक्ती स्वातंत्र्यावर यावर बंदी घालून पुन्हा एकदा समाजाला चाकोरीबध्द करण्याचा प्रयत्न होत असल्याची जाणीव तरुण पिढीला झाली आहे.'

पंतप्रधानांचेही अंधश्रध्दा निर्मूलन करण्याची वेळ आली आहे, अशी टीका करून प्रा. एन. डी. पाटील म्हणाले, 'लोकांमधून निवडून गेलेले लोकप्रतिनिधींच्या संसदेने सरकार चालवायचे की मूठभर धर्ममार्तंडानी तयार केलेल्या धर्मसंसदने सरकार चालवायचे, हे स्पष्ट झाले पाहिजे. धर्मनिरपेक्षतेलाच या मंडळीचा विरोध आहे. यांची वाटचाल विनाशांकडे नेणारी वाट रोखण्यासाठी पडेल ती किंमत मोजण्याची तयारी या पिढीने ठेवली पाहिजे. पूर्वी स्कॉटलंडच्या पोलिसांशी तुलना होणारी आमची पोलिस यंत्रणा अद्यापही तितकीच सक्षम आहे, परंतु त्यांच्या बोलवित्या धन्यांना डॉ. दाभोकर, कॉ. पानसरे यांच्या खुनांचा तपास लागावा असे वाटत नाही.'

'या देशांतील शंकराचार्य कधी शहाणे होणार आहेत, माहीत नाही. त्यांना सात खून माफ आहेत, आतातर अवघे तीनच झालेत,' असा उद्वेगही पाटील यांनी व्यक्त केला.

संमेलनातील ठराव

- डॉ. दाभोलकर, कॉ. पानसरे, प्रा. कलबुर्गी यांच्या खुन्यांना अटक करून त्यांना शिक्षा करावी

- महाराष्ट्र सामाजिक बहिष्कारांपासून संरक्षणाचा कायदा केल्याबद्दल सरकारचे अभिनंदन आणि आभार

- अभिव्यक्ती व व्यक्तिस्वातंत्र्यावर गदा आणताना आम्ही सांगू तोच पोशाख, आम्ही ठरवू तोच आहार घ्यायचा, आम्ही सांगू तीच देशभक्ती असे वर्तन करून हल्ले करणारांना पाठीशी घालणाऱ्यांचा निषेध

पुराणातील दाखले देऊन पंतप्रधानांसारखी व्यक्ती त्याची सांगड सध्या विज्ञानयुगाशी घालत असेल तर अवघड परिस्थिती आल्याशिवाय राहणार नाही. या पार्श्वभूमीवर अंधश्रद्धा निर्मूलन समितीची भूमिका अत्यंत महत्त्वाची ठरणार आहे.

पी. साईनाथ, ज्येष्ठ पत्रकार

Udaysing.patil

@timesgroup.com

पहिल्या महायुद्धात पेट्रोल कमी पडू लागल्यानंतर कोलगॅसवर धावणाऱ्या गाड्या, लोखंड वितळवण्यासाठी बॅरेलपासून बनवली गेलेली भट्टी, अॅसिड थंड करण्यासाठी बनवलेले कास्टिंग ऑईल इंजिनची निर्मिती, कोणत्या ना कोणत्या वाहनामध्ये असलेला कोल्हापुरात बनवला गेलेला स्पेअर पार्ट, अॅल्युमिनिअमची भांडी बनविण्याचे कौशल्य, नाटकांसाठी आवश्यक असलेला फिरता रंगमंच अशा नानाविध तंत्रज्ञानाने कोल्हापुरात जन्म घेतला. ज्यावेळी अनेक प्रकारचे तंत्रज्ञान अस्तित्वात नव्हते, त्यावेळी स्वतः विचार करून गरजेनुरूप तयार केलेल्या तंत्रज्ञानाची ओळख अजूनही येथील उद्यमजगत 'मेक इन कोल्हापूर' म्हणूनच सांगत आहे.

सध्या परदेशातून अतिशय प्रगत तंत्रज्ञान आणले जात आहे. त्याच्या जोरावर येथील उद्यमजगताला बळ दिले जात आहे. मात्र, जगभरात ज्यावेळी तंत्रज्ञानाचा उदय होत होता, त्यावेळी येथील अंगाअंगात भिनलेली उद्यमशीलता व नवा विचार करण्याची मानसिकता यामुळे कोल्हापूरच्या उद्यमनगरीने देशभरात नव्हे जगभरात वेगळा डंका पिटला होता. येथे तयार केलेले त्यावेळचे तंत्रज्ञान जरी प्राथमिक अवस्थेत, अतिशय तोकड्या साधनानिशी असले तरी त्याचे काम व्यवस्थित असल्यानेच त्यावेळी त्यातून तयार झालेली उत्पादने दर्जात्मक होती. मंगळवारी जागतिक तंत्रज्ञान दिन साजरा करण्यात येत आहे. सध्या 'मेक इन इंडिया' चा नारा दिला जात असला तरी तंत्रज्ञानातील 'मेक इन कोल्हापूर' अजूनही भारीच आहे.

कोलगॅसवरील गाड्या

उद्यमनगरीमुळे महाराष्ट्रातील प्रगत औद्योगिक शहर म्हणून कोल्हापूरचे नाव सर्वदूर प्रसिद्ध झाले होते. त्यानंतर इतर शहरांची प्रगती झाली, पण कोल्हापूरमध्ये पाया तयार असूनही फार मोठी औद्योगिक प्रगती गाठता आली नाही. म्हादबा मेस्त्री हे नाव कोल्हापूर औद्योगिक प्रगतीमध्ये सातत्याने घेतले जात आहे. मेस्त्रींनी केवळ दुरुस्तीइतकाच मर्यादित दृष्टिकोन न ठेवता नावीन्यपूर्ण उत्पादने कशी बनवता येतील याचा ध्यास कायम ठेवला. पहिले जागतिक महायुद्ध सुरू झाल्यानंतर जगभरात त्याचे पडसाद उमटत होते. अनेक ठिकाणी इंधनांचा साठा अपुरा पडत होता. त्यामुळे वाहने बंद करुन ठेवायची हाच पर्याय होता. पण म्हादबा मेस्त्रींचे विचार त्यापुढे धावत असल्याने त्यांनी कोलगॅसवर गाड्या चालविण्याचे तंत्रज्ञान विकसित केले. यातून फार मोठा वेग पकडता येत नसला तरी टंचाईच्या काळात हा पर्याय अजूनही वापरता येण्यासारखा आहे. नवीन तंत्रज्ञान उपलब्ध नसताना स्वतःची बुद्धी वापरून अनुरूप असे उत्पादन बनविण्याचे कौशल्य त्यांच्यारुपाने नावारुपाला येत गेले.

अॅसिड कुलरचे तंत्रज्ञान

अॅसिड तयार झाल्यानंतर त्याचे तापमान प्रचंड असायचे. या तापमानाचे अॅसिड कशामध्ये ठेवायचे, हा मोठा प्रश्न असे. त्यासाठी त्यावेळचे उद्योजक विष्णुपंत उटकूर यांनी या प्रश्नामध्ये डोके घातले. अॅसिडचे तापमान कमी करण्यासाठीचे कास्टिंग तयार करायचे होते. ही प्रक्रिया गुंतागुंतीची असल्याने तत्कालीन उद्योजक हे शक्य होणार नाही, अशीच चर्चा करायचे. मात्र उटकूर यांनी शक्य नाही ही चर्चा ऐकून झटून कामाला लागले. त्यातून त्यांनी अॅसिड कुलरचे तंत्रज्ञान विकसित केले. त्यामुळे केवळ परंपरागत उद्योगांमध्येच नवनवीन शोध लावण्याचे नव्हे तर जे क्षेत्र फारसे हाताखाली नसायचे, अशामध्येही कोल्हापूरच्या तंत्रज्ञानाने छाप पाडली आहे.

पत्र्याच्या बॅरेलमध्ये भट्टी

कोल्हापूरच्या उद्योग विश्वाचा पाया हा फाउंड्रीमधून रचला गेला आहे. उद्यमनगरी ही फाउंड्रीवर तयार झाली. या उद्यमनगरीमधील सध्याचे उद्योजक असलेले रवींद्र तेंडुलकर यांच्या आठवणीप्रमाणे फाउंड्रीची सुरुवात फार नावीन्यपूर्ण पद्धतीने झाल्याचे समजते. सध्या अनेक हायटेक माध्यमातून फाउंड्री तयार केल्या जात आहेत. जुन्या काळात कोल्हापूरकरांनी लोखंड वितळवण्यासाठी चक्क बॅरेलचा वापर झाल्याचे जुन्या लोकांकडून सांगण्यात येत होते. त्यासाठी पूर्वी ग्रीस भरून येणारी रिकामी बॅरेल वापरण्यात आली. त्यामध्ये विटांचा थर लावून उष्णतारोधक तयार केले जायचे. त्यामध्ये गरम कोळसा व मूस ठेवून लोखंड वितळवण्याचा प्रकार केला जात होता. हा प्रकार फक्त बुद्धीमंत कारागिरांकडूनच शक्य होता.

ऑईल इंजिनची निर्मिती कोल्हापुरात

स्वातंत्र्य मिळाल्यानंतर देशभरात विजेची उपलब्धता नव्हती. अशावेळी विविध कामांसाठी लागणारी यंत्रणा उभारण्याचे आव्हान होते. त्यावेळी येथील एस. यशवंत नावाच्या कारखान्यात ऑईल इंजिनची निर्मिती झाली. त्यानंतर या क्षेत्रामध्ये कोल्हापूरचा दबदबा कायम राहिला. १९५५ ते १९६५ सालादरम्यान कोल्हापूरमध्ये जवळपास विविध ५२ ब्रँडच्या नावाने इंजिन तयार केली जात होती. येथे तयार होणारी ऑईल इंजिन्स देशभरात विकली जात होती.

ऑटोमोबाइलचा पाया

ऑईल इंजिन्स तयार केलेल्या कोल्हापुरात ऑटोमोबाइल सेक्टरचा पाया रचला गेला. इंजिन्ससाठी विविध स्पेअर पार्टस् तयार केले जात होते. काळाप्रमाणे ऑईल ​इंजिन्स पाठीमागे पडत गेली, त्यावेळी हे पार्टस् तयार करणाऱ्या उद्योजकांनी बदल करत नव्याने सुरू झालेल्या ऑटोमोबाइल क्षेत्रासाठी हवे तसे उत्पादन सुरू केले. त्यातून मोठ्या इंडस्ट्रिज उभ्या राहिल्या. बापूसाहेब जाधव यांच्या सरोज आर्यनच्या माध्यमातून तर जगभरातील ऑटोमोबाइल सेक्टरसाठी पुरवठा केला जात आहे. याशिवाय अनेक उद्योजकांकडून छोटे मोठे पार्टस तयार केले जात आहेत.

Uddhav.Godase

@timesgroup.com

कोल्हापूर : सोशल मीडियाच्या साधनांनी संपूर्ण जीवन व्यापले आहे. या साधनांच्या चांगल्या उपयोगांबरोबरच दुरुपयोगही मोठ्या प्रमाणात केला जातो. यातूनच सायबर गुन्ह्यांचे प्रमाण वाढल्याने पोलिसांनी गुन्ह्यांची उकल करण्यासाठी अत्याधुनिक तंत्रज्ञानावर भर दिला आहे. यासाठी सोशल पोलिसिंगही सुरू केले आहे. सायबर गुन्हे रोखण्यासाठी सायबर सेलकडून सोशल मीडियाचा वापर सुरू असून, त्याला अपेक्षित प्रतिसादही मिळत आहे.

व्हॉट्सअॅप, फेसबुक, ट्विटर अशा साधनांनी माणसांमधील दळणवळण सुलभ केले. एका क्लिकने जगभरातील माहिती आपल्या हातात आणून ठेवली. मात्र, याच साधनांचा दुरुपयोग करून दुसऱ्याचे जगणे मुश्किल करण्याचे प्रकारही मोठ्या प्रमाणात घडू लागले आहेत. त्यामुळे पोलिसांसमोरील आव्हान वाढले आहे. अश्लील मेसेज पाठवणे, सामाजिक शांतता आणि धार्मिक ऐक्याला धोका निर्माण होईल असे मेसेज फॉरवर्ड करणे, अफवा पसरवणे, जाणीवपूर्वक समाजपुरुषांची बदनामी करणे यासह खोटी आमिषे दाखवून आर्थिक फसवणूक करणे, एटीएम आणि क्रेडिट कार्डवरून ऑनलाइन फसवणूक करणे अशा गुन्ह्यांचे प्रमाण वाढले आहे. मोबाइल, फेसबुक, ट्विटरमुळे पोलिसांच्या तपास पद्धतीतही बदल करावा लागला आहे. त्यामुळेच सायबर सेलचे महत्त्व वाढले आहे.

अलीकडे मोबाइलचा वापर मोठ्या प्रमाणात होतो आहे. गुन्ह्यांच्या शोधासाठी मोबाइलचा वापर झाल्याने पोलिसांसाठी यातून अनेक पुरावे उपलब्ध होतात. हे पुरावे सायबर सेलच्या माध्यमातून मिळवून आरोपींपर्यंत पोहोचता येते. त्यामुळे गुन्ह्यांची उकल करण्यात सायबर सेलचा सहभाग वाढला आहे.

कोल्हापूर पोलिसांनी सायबर सेलच्या माध्यमातून 'प्रतिसाद अॅप' सुरू केले असून, गेल्या दोन महिन्यांत अॅपच्या माध्यमातून ८० हून अधिक तक्रारींचे निवारण झाले. अॅपला जिल्ह्यातील ११५ अधिकाऱ्यांसह १५६० पोलिस कर्मचारी कनेक्ट आहेत. कुठेही कायदा सुव्यवस्थेचा प्रश्न निर्माण झाला असेल किंवा निर्माण होण्याची शक्यता असेल तर, प्रतिसाद अॅपवर मेसेज टाकल्यास त्या परिसरातील पोलिस अवघ्या पाच ते सात मिनिटांत घटनास्थळावर पोहोचू शकतात. फेसबुक किवा व्हॉट्सअॅपवर एखादा प्रक्षोभक संदेश फिरत असल्यास काही मिनिटांत हा संदेश सील करण्याची यंत्रणाही सायबर सेलकडे आहे. सोशल मीडियाचा योग्य वापर व्हावा यासाठी सायबर सेलच्या माध्यमातून काही व्हिडिओ क्लिपही प्रसारित केल्या आहेत. विशेष पथकांच्या माध्यमातून कॉलेजमध्ये जाऊन विद्यार्थ्यांचे प्रबोधनही केले जाते. गुन्हे घडल्यानंतर त्याची उकल करण्यापेक्षा गुन्हे घडूच नयेत यासाठी पोलिस प्रयत्नशील आहे.

सर्वाधिक कॉल डिटेक्शन

गुन्ह्यांच्या मुळाशी असलेले कॉल डिटेक्शन करणे हे सायबर सेलचे प्रमुख काम आहे. महत्त्वाच्या गुन्ह्यांमध्ये रात्रंदिवस फोनकॉल तपासण्याचे काम केले. कॉम्रेड गोविंदराव पानसरे हत्येतील संशयितांचे सुमारे दहा लाख कॉल डिटेल्स तपासण्याचे महत्त्वाचे काम सायबर सेलने केले. ज्येष्ठ पत्रकार व लेखक डॉ. सुभाष देसाई यांना फोनवरून आलेल्या धमकीनंतरही फोनकॉल्सची तपासणी करून संबंधित अहवाल वरिष्ठांकडे पाठविण्यात आला आहे.

अद्ययावत लॅब मिळणार

सायबर सेलकडे सध्या दोन अधिकारी आणि पाच कर्मचारी कार्यरत आहेत. लवकरच स्वतंत्र आणि अद्ययावत लॅबचीही निर्मिती होणार आहे. लॅबसाठी मंजुरी मिळाली आहे. अधिकारी आणि कर्मचाऱ्यांचे प्रशिक्षणही पूर्ण झाले. महिन्याभरात नवीन सर्व्हर, हार्डडिस्क, कॅमेरे उपलब्ध होतील. त्यामुळे गुन्ह्यांची उकल लवकर होईल.

कोट...

राज्यात सर्वात आधी कोल्हापूर पोलिसांनी 'प्रतिसाद अॅप' सरू केले. या अॅपला राज्यात सर्वाधिक प्रतिसाद मिळाला. गुन्हे रोखण्यासाठी याचा वापर केला जात आहे. सोशल पोलिसिंगच्या माध्यमातून गुन्हेगारी रोखण्यावर पोलिस अधीक्षकांनी विशेष भर दिला आहे. त्याचे सकारात्मक परिणामही दिसत आहेत.

मंगेश देसाई, सहायक पोलिस निरीक्षक, सायबर सेल

म. टा. प्रतिनिधी, कोल्हापूर

महापौर, महिला व बालकल्याण समिती सभापतींना पद गमवावे लागल्यामुळे सत्ताधारी काँग्रेस, राष्ट्रवादीसमोर सत्ता टिकविण्याच्या तर विरोधकांकडून सत्ता संपादनाच्या हालचाली सुरू होत्या. पालकमंत्री चंद्रकांत पाटील यांनी महापौर आमचाच होणार, अशी घोषणा केल्याने राजकीय ईर्ष्येला नवी खुमारी चढली होती.मात्र हायकोर्टाने जात पडताळणीच्या निर्णयाला स्थगिती दिल्याने सत्ताधाऱ्यांमध्ये खुशीचे वातावरण तर विरोधी भाजप, ताराराणी आघाडीला धक्का बसला. महापौर अश्विनी रामाणे यांनी पालकमंत्र्यांनी सत्तेचा गैरवापर केल्याचा आरोप केला. महिला व बालकल्याण समिती सभापती वृषाली कदम यांचे पती दुर्वास कदम यांनी याप्रकरणी माजी आमदार महादेवराव महाडिक यांच्यावरही निशाणा साधला.

नगरसेवकांनी ठोकला मुंबईत तळ

१६ मे रोजी सुनावणी होणार असल्याने साऱ्यांच्या नजरा याकडे लागल्या होत्या. सुनावणी मुंबईत होणार असली तरी महापालिकेतील वातावरणही अस्वस्थ होते. महापौर अश्विनी रामाणे यांचे सासरे व माजी नगरसेवक मधुकर रामाणे, महापौरांचे वडील रामचंद्र भोगम, महिला व बालकल्याण समिती सभापती वृषाली कदम यांचे पती दुर्वास कदम, नगरसेवक सचिन पाटील,संदीप नेजदार, दीपा मगदूम यांचे ​चिरंजीव सुयोग या सत्ताधारी गटाच्या मंडळींनी मुंबई गाठली. नगरसेवक प्रा. जयंत पाटील, माजी नगरसेवक सचिन चव्हाण, विनायक फाळके ही मंडळी त्यांच्या मार्गदर्शनासाठी मुंबईत दाखल झाली. सोमवारी सुनावणीच्या दिवशी आमदार सतेज पाटील यांनी काँग्रेस, राष्ट्रवादीच्या नगरसेवकांची मुंबईत भेट घेऊन त्यांच्याशी चर्चा केली. भाजप, ताराराणी आघाडीचे संतोष गायकवाड, निलेश देसाई यांनीही मुंबई गाठली होती.

जात पडताळणी समितीने जातीचे दाखले अवैध ठरविल्याने आयुक्तांनी संबंधित नगरसेवकांना अपात्र ठरविले. सात नगरसेवकांना अपात्र ठरविल्याचा अहवाल निवडणूक आयोग व विभागीय आयुक्तांना कळविला. महापौरपद रिक्त झाल्याने त्यासाठी निवडणूक कार्यक्रम मागविला. तर महिला व बालकल्याण समिती सभापती निवडीचा कार्यक्रम प्रसिद्ध केला. सोमवारी, हायकोर्टाच्या निर्णयानंतर मंगळवारी (ता.१७) होणाऱ्या महिला व बालकल्याण समिती सभापतीच्या निवडणुकीला आपसूकच स्थगिती मिळाली. शिवाय महापौरपद निवडीचा कार्यक्रमही स्थगित झाला. या संदर्भात आयुक्त पी. शिवशंकर म्हणाले, 'हायकोर्टाच्या निर्णयानुसार प्रशासनाने सातही नगरसेवकांचा अहवाल आणि निर्णयाची माहिती निवडणूक आयोग व विभागीय आयुक्तांना कळविण्यात येत आहे. महापौर व इतर सदस्यांना महापालिका नियमानुसार सर्व सुविधा आणि अधिकार उपलब्ध झाले आहेत.'

अश्विनी रामाणे, महापौर

महापौरपदाची निवडणूक राबवू नका

हायकोर्टाने सोमवारी निर्णय देताना राज्य सरकार अथवा महापालिकेने महापौरपदासाठी निवडणूक प्रक्रिया राबवू नये, असे स्पष्ट बजावले आहे. तसेच महापौर व नगरसेवकांना जे पदाचे अधिकार आहेत, त्यापासून रोखू शकत नाही असे म्हटले आहे. यामुळे २० जूनपर्यंत कुठलीही प्रक्रिया होणार नाही हे स्पष्ट झाले.

दुर्वास कदम

दुष्काळाच्या झळा, शिक्षणाचा वाढलेला खर्च आणि स्वतःच्या पायावर उभा राहण्याची धमक उराशी बाळगून शिवाजी विद्यापीठ मध्यवर्ती प्लेसमेंट कक्ष आणि आयटी असोसिएशन ऑफ कोल्हापूर यांच्या संयुक्त विद्यमाने आयोजित रोजगार मेळाव्यास दीड हजार पदवी व पदव्युत्तर युवकांनी उपस्थिती लावली. सकाळी नऊपासून सायंकाळी सहा वाजेपर्यंत मुलाखतींचे सत्र सुरू होते. मेळाव्यामध्ये आयटी असोसिएशन संलग्नित २२ कंपन्यांच्या प्रमुख अधिकाऱ्यांनी मुलाखती घेतल्या.

पदवी किंवा पदव्युत्तर शिक्षण पूर्ण झाल्यानंतरच युवक नोकरीसाठी प्रयत्न करतात. मात्र शिक्षण सुरू असतानाच नोकरीची संधी मिळाल्यास त्यांचे भवितव्य उज्ज्वल होऊ शकते. तसेच त्यांच्यावरील बेरोजगारीचा शिक्का पुसला जावू शकतो. यासाठी प्लेसमेंटची संकल्पना राबवण्यास सुरुवात झाली. विद्यापीठातून किती विद्यार्थ्यांनी पदवी प्राप्त केली, त्यापेक्षा पदवी प्राप्त केलेल्या किती विद्यार्थ्यांना नोकरी मिळाली, याच संदर्भ 'नॅक' मूल्यांकनामध्ये घेतला जावू लागल्याने अशा प्लेसमेंटला महत्त्व प्राप्त झाले आहे. याचा फायदाही विद्यार्थ्यांना होऊ लागला आहे.

'जॉब फेअर २०१६' मध्ये विविध ४०० पदांसाठी मुलाखती घेण्यात आल्या. यासाठी विद्यापीठाच्या रसायनशास्र विभागाच्या सहा रुममध्ये मुलाखतीचे आयोजन केले होते. यासाठी तीन हजार विद्यार्थ्यांचे पास तयार करण्यात आले होते. काटेकोर नियोजनामुळे मेळाव्याला चांगला प्रतिसाद मिळाला. मुलाखती झालेल्या युवकांना चार ते पाच दिवसांत नियुक्तीचे पत्र मिळण्याची शक्यता आहे.

बीसीयूडीचे संचालक डॉ. डी. आर. मोरे यांच्या हस्ते मेळाव्याचे उदघाटन झाले. मेळाव्यास कुलगुरु डॉ. देवानंद शिंदे, प्रभारी कुलसचिव डॉ.व्ही. एन. शिंदे यांनी भेट देवून पहाणी केली. यावेळी कुलगुरु डॉ. शिंदे यांनी विद्यार्थ्यांशी संवाद साधला.

आयटी हबसाठी प्रयत्न

पुणे, बंगळूरु येथे आयटी क्षेत्रात युवकांना चांगली संधी आहे. अशाच प्रकारची संधी कोल्हापुरात निर्माण करुन 'आयटी हब' निर्माण करण्याचा निर्धार आयटी असोसिएशनने घेतला आहे. त्याला शिवाजी विद्यापीठाचे पाठबळ मिळू लागले आहे. आयटीमध्ये युवकांना संधी देण्यासाठी सॉफ्टवेअर, मार्केटिंग, नेटवर्किंग, वेब डिझायनिंग, डाटा एंट्री, एचआर, विक्री व सेवा आदी क्षेत्रातील मुलाखती घेण्यात आल्या.

'पदवीनंतर त्वरीत रोजगाराची संधी उपलब्ध करण्याबरोबरच मल्टीनॅशनल कंपनीमध्ये अनुभवी व्यक्तींची आवश्यकता असते. अशा अनुभवी आणि कुशल युवकांचा समूह करण्यासाठी जॉब फेअरचे आयोजन केले आहे. यामुळे पुणे, बंगळूरुनंतर कोल्हापूर आयटी हब करण्याचा मनोदय आहे.

प्रा. पी. एन. भोसले, प्लेसमेंट समन्वयक

'पदवीनंतर प्रथमच मुलाखतीची संधी मिळाली. मार्केटिंग व इलेक्ट्रॉनिक्स पदासाठी मुलाखत दिली असून मुलाखतीचा चांगला अनुभव मिळाला. नियुक्तीचे पत्र दोन-चार दिवसांत मिळेल अशी आशा आहे.

केदार पाटील, पदवीधर

'आज नियुक्तीचे पत्र मिळाले नसले, तरी पुन्हा मुलाखतीसाठी बोलवले आहे. त्यामुळे पदवीनंतर त्वरीत नोकरी मिळण्याची संधी निर्माण झाली आहे. नोकरी करत पुढील शिक्षण पूर्ण करण्याचा मानस आहे. मोठ्या शहरांपेक्षा स्थानिक पातळीवर नोकरी उपलब्ध झाल्यास बचतीलाही हातभार लागेल.

संकेत भिवटे, पदवीधर