प्रवीण कांबळे, हुपरी
सध्या वेळीअवेळी पडणाऱ्या पावसामुळे ऊस पिकासह अन्य पिकेही काही प्रमाणात धोक्यात येत आहेत. त्यामुळे जनावरांच्या चाऱ्याचा प्रश्न गंभीर बनला आहे. याचा परिणाम दूध व्यवसायावर होत आहे. तसेच जनावरांसाठी लागणाऱ्या चाऱ्यासाठी अन्य घटकांवर अवलंबून रहावे लागत आहे. काही ठिकाणी चढ्या किंमतीने ओला चारा मिळवावा लागत आहे. उत्पादन खर्च व दूध दरातील तफावत पाहता अनेक प्रश्न दूध व्यवसायिकांसमोर निर्माण झाले आहेत.
ग्रामीण भागामध्ये जोडधंदा म्हणून दूध व्यवसायक केला जातो. यावर अनेक कुटुंबांचा उदरनिर्वाह केला जातो. परंतु सध्या पावसाने दडी मारल्यामुळे जनावरांच्या चाऱ्याचा प्रश्न गंभीर बनला आहे. तसेच त्यांचा तुटवडा मोठ्या प्रमाणात जाणवत आहे. सध्या दुभत्या जणावरांना ओला चारा म्हणून उसाचा पाला घातला जातो. मात्र, पाऊस नसल्याने उसाचा पाला काढण्यास मज्जाव केला जात आहे. जनावरांना दिल्या जाणाऱ्या आहारातील कडबा कुट्टी, गहू, भूसा, हरभरा डाळ, कळणा, सरकी पेंड, गोळी पेंड, मका, वैरण, गव्हाचे कणी, हत्ती गवत, ऊस, कडबा आदींचे दर गगनाला भिडले आहेत. तसेच भाताच्या पिकांच्या पिंजराचा चारा म्हणून उपयोग होत असतो. पंरतु भाताच्या पिंजऱ्याचे दर हजारामध्ये पोहचले आहेत. ग्रामीण भागात शेतकरी शाळू, बाजरी, मका अशा प्रकारच्या हिरव्या चाऱ्याचा वापर करतो. सध्या एका गवताच्या पेंडीस १० ते १५ रूपये मोजावे लागत आहेत. त्यामुळे सर्वसामान्य शेतकऱ्यांना पिकाच्या गवतावर किंवा चाऱ्यावर अवलंबून रहावे लागत आहे. अशा अनेक कारणांमुळे दूध व्यवसायिकांना अडचणीला सामोरे जावे लागत असल्यामुळे दूध व्यवसाय मोडकळीस येण्याची भीती व्यक्त होत आहे. तसेच उत्पादन खर्च व दूधाच्या किंमती यातील तफावत पाहता दूध व्यवसाय संकटातून जात असल्याचे चित्र दिसत आहे.
उसाच्या पिकांचा चारा म्हणून वापर
अवेळी पाऊस व राज्य सरकारच्या कुचकामी धोरणामुळे साखर कारखान्यांनी आर्थिक परिस्थितीमुळे उसाला दर मिळणे मुश्किल झाल्यामुळे अनेक शेतकऱ्यांनी उसाचे पीक चारा म्हणून विकण्यास सुरूवात केली आहे. पाऊस नसल्याने अन्य चारा मिळत नाही. त्यामुळे भविष्यात उसाचा वापर चारा म्हणून केला जात आहे. भविष्यात चाऱ्याचा प्रश्न गंभीर होण्याची शक्यता आहे.
दूध व्यवसायामध्ये अनेक अडचणीमुळे निर्माण झाल्या असून जनावरांच्या आहाराचे दर गगनाला भिडले आहेत. त्याबरोबरच कामगार पगार, जनावरांचे आरोग्य सांभाळणे, चारा विकत आणणे अशा अनेक कारणांनी दूध उत्पादन खर्च व किंमती यातील तफावत पाहिली असता दूध व्यवसाय संकटात सापडला असून यातून मार्ग काढणे गरजे आहे नाहीतर दूध व्यवसाय संपल्या शिवाय राहणार नाही.
- दीपक बेडगे, डेअरी व्यावसायिक
मोबाइल अॅप डाउनलोड करा आणि राहा अपडेट