दीपक शिंदे
शाहू जन्मस्थळाचे पुरातत्व विभागाकडे असलेले जवळपास ८० टक्के काम पूर्ण झाले आहे. नुकताच शाहू म्युझियमचा आराखडाही पुरातत्व विभागाकडे सादर करण्यात आला आहे. त्यामुळे शाहू म्युझियमच्या कामाला गती येणार असून सरकारकडून निधी उपलब्ध होताच पुढील सहा महिन्यात म्युझियमचे काम पूर्ण होईल, असा विश्वास अधिकाऱ्यांकडून व्यक्त केला जात आहे. त्यामुळे शाहू जन्मस्थळावर शाहू जयंती साजरी करण्यासाठी आता पुढील वर्षाची वाट पहावी लागणार आहे.
लक्ष्मी विलास पॅलेस या शाहू जन्मस्थळाचे काम गेल्या पाच वर्षापासून सुरू आहे. ऑगस्ट २०११ मध्ये प्रत्यक्षात कामाला सुरूवात झाली. पुरातत्व विभाग आणि सार्वजनिक बांधकाम विभाग असे दोन्ही विभाग मिळून हे काम पूर्णत्वाकडे नेत आहेत. पुरातत्व विभागाकडील कामापैकी जवळपास ८० टक्के काम पूर्ण झाले आहे. तर सार्वजनिक बांधकाम विभागाकडे असलेले परिसर विकासाचे काम शिल्लक आहे. पुरातत्व विभागाचे संपूर्ण काम झाल्यानंतर परिसर विकासाच्या कामाला गती येणार आहे. या ठिकाणचे सर्वांत महत्त्वाचे काम म्हणजे शाहू महाराजांचे जीवन दर्शन होय. याबाबतचा आराखडा तयार करण्यासाठी बराच उशीर लागला होता. त्या आराखड्याचे काम पूर्ण झाले असून हा आराखडा नुकताच पुरातत्व विभागाकडे सादर करण्यात आला आहे. त्यामुळे कामाला आणखी गती येण्याची शक्यता आहे.
आरखडा पुरातत्व विभागाकडे सादर करण्यात आला असला तरी त्यात आणखी बदल होण्याची शक्यता आहे. पुरातत्व विभाग या आराखड्याबाबत जिल्हाधिकाऱ्यांच्या अध्यक्षतेखाली सर्व समिती सदस्यांची बैठक घेणार आहे. त्यात काही कमतरता असल्यास त्या दूर करून इतिहासतज्ज्ञ आणि सर्व सदस्यांच्या मान्यतेनुसार त्याला अंतिम स्वरुप दिल्यानंतरच तो राज्य सरकारकडे पाठविला जाणार आहे.
काही दिवसांपूर्वीच भाजपच्या कार्यकारिणी बैठकीदरम्यान सांस्कृतिक मंत्री विनोद तावडे यांनी शाहू जन्मस्थळाला भेट दिली. या बैठकीत त्यांनी शाहू म्युझियमचा आराखडा लवकरात लवकर सादर करण्याच्या सूचना केल्या होत्या. त्यानुसार हा आराखडा तयार करण्यात आला आहे. आराखड्यानुसार म्युझियमचे काम करण्यासाठी साडेसहा कोटी रुपयांची आवश्यकता आहे. हा निधी लवकर उपलब्ध झाल्यास पुढील सहा महिन्यांच्या कालावधीत हे कामही पूर्ण होण्याची शक्यता आहे.
शाहू जन्मस्थळावरील सर्व इमारतींची कामे पूर्ण झाली आहेत. या इमारतींमध्ये शाहू जन्मस्थळ (इमारत ए) , कुस्ती आखाडा (इमारत बी), दरबार हॉल (इमारत सी), पागा बिल्डींग (इमारत डी), शाहू संदर्भ ग्रंथालय व पुरातत्व ऑफिस (विंग टू) इतर दोन इमारतींमध्ये पुरातत्व विभाग शाहू महाराजांचे जीवनदर्शन घडविणार आहे.
शाहू जन्मस्थळावरील शाहू जीवन दर्शन आराखड्यात शाहू महाराजांच्या जीवनावर चित्रीत केलेले काही प्रसंग दाखविण्यात येणार आहेत. ते नामांकित चित्रकारांकडून चित्रित करण्यात येतील. त्याबरोबरच वेगेवगळ्या प्रकारची मॉडेल्स तयार करण्यात येणार आहेत. कुस्तीचा आखाडा, रेल्वे स्टेशन आणि छत्रपती शाहू महाराजांसाठी असलेली स्वतंत्र बोगी, साठमारीचे स्ट्रक्चर, हत्ती, लाइट आणि साऊंड शो, शाहूंवरील डॉक्युमेंटरी याचा समावेश या आराखड्यात असेल.
इमारतीच्या सहा एकर परिसरात राधानगरी धरणाच्या प्रतिकृतीचे कामही पूर्ण झाले आहे. धरणाच्या प्रतिकृतीच्या शेजारी साठमारीची प्रतिकृतीही उभारण्यात येणार आहे. मोठे प्रवेशद्वारही उभारण्यात येणार असून ही सर्व कामे सार्वजनिक बांधकाम विभागाच्या अखत्यारीत आहेत. त्यासाठी १ कोटी १४ लाखांचा निधी मिळाला आहे. तो सार्वजनिक बांधकाम विभागाकडे देण्यात आला आहे. त्याबरोबरच रोड पेव्हर, लॅण्ड स्केपिंग आणि प्रवेशद्वाराचे कामही सार्वजनिक बांधकाम विभागाकडूनच करण्यात येणार आहे.
आराखड्यात काय आहे?
शाहू महाराजांची जन्मखोली, म्युझिक साउंड, रोबोटिक अनिमेटेड शो, शाहू महाराजांची जडणघडण, त्यांना शिक्षण देणारे शिक्षक, त्यांच्यावर झालेले संस्कार, शाहू महाराजांनी जोपासलेल्या कला, कुस्ती आखाडा, तयार केलेले मल्ल, चित्रकार, गायक, कलाकार, चित्रपटनिर्मिती, सामाजिक कार्य, लोकराजाच्या २८ वर्षांच्या कारकीर्दीचा इतिहास. साठमारी, खडखडा, गंगाराम कांबळेचे हॉटेल, दसऱ्याचा रथ, राधानगरी धरण, बोर्डींग हाउस, प्राथमिक शिक्षणाचा संदेश आणि विविध वस्तूंचे संग्रहालय. यासाठी अत्यंत उच्च तंत्रज्ञान वापरण्यात येणार असले तरी ते शाहू महाराजांच्या काळाशी ते समरस होणारे असेल.
शाहू जीवन दर्शन दालनासाठी तज्ज्ञांची मते आणि पुरातत्व विभागाच्या अधिकाऱ्यांच्या सूचना आणि आमची मते या सर्वांचा विचार करून दुसऱ्यांदा परिपूर्ण आराखडा तयार केला आहे. तो नुकताच पुरातत्व विभागाकडे सादर केला आहे. शाहू महाराजांचा जन्म ते सामाजिक कार्य असा सर्वंकष आढावा या आराखड्याच्या माध्यमातून घेण्यात आला आहे.
- अमरजा निंबाळकर, आर्किटेक्ट
पूर्ण झालेली कामे
शाहू जन्मस्थळ
कुस्ती आखाडा
दरबार हॉल
पागा बिल्डिंग
शाहू संदर्भ ग्रंथालय व पुरातत्व ऑफिस
इतर दोन इमारतींमध्ये पुरातत्व विभाग
राधानगरी धरणाची प्रतिकृती
विहीर इत्यादी
मोबाइल अॅप डाउनलोड करा आणि राहा अपडेट
