सांगोल्याच्या दत्ता शिंदेंनी हातांनी पडले ५६ आड
सुनील दिवाण, पंढरपूर
सांगोला तालुक्यातील बलवडी गावाच्या दत्ता शिंदे यांनी हातांनी तीन फूट व्यासाचे आतापर्यंत ५६ आड पाडले आहेत. तेही अगदी एका माफक दरात. सांगोल्याची कायम दुष्काळी तालुका म्हणून आहे. बलवडी गाव देखील पिढ्यानपिढ्या दुष्काळाच्या दुष्टचक्रात अडकलेले आहे. लोकांना किमान पिण्यासाठी पाणी मिळावे म्हणून दत्ता शिंदे यांनी हातांनी बोअर पडायच्या प्रयोगाला २०११मध्ये सुरुवात केली.
पूर्वीच्या काळी पिण्याच्या पाण्यासाठी लहान लहान आड केले जायचे आणि हीच संकल्पना डोळ्यासमोर ठेऊन दत्ताने छोट्या दांड्याचे खोरे आणि छोटी कुदळ याचा वापर करीत एकट्यानेच आड बनवायला सुरुवात केली. आड बनविताना देखील तीन फूट इतका अतिशय बारीक व्यास धरून त्याने खोदायला सुरुवात केली. हळूहळू त्याच्या प्रयत्नाला यश येऊ लागले आणि अतिशय कमी खर्चात शेतकऱ्यांना तो आड हातानेच आड काढून देऊ लागला. मदतीला पत्नी आणि एखाद्या मजुराच्या साहाय्याने तो हळूहळू तो आड खोल करीत जाऊ लागला आणि पाहतापाहता चक्क एकाच मापात शंभर फुटांपर्यंत तो हे आड तयार करू लागला. जसेजसे जमिनीच्या पोटात खोदाई करायला लागायची तशी प्रचंड उष्णता, कमी ऑक्सिजन, अशा त्रासाला त्याला तोंड द्यावे लागे. पण, आता गेल्या आठ वर्षांत दत्ताला याची चांगलीच सवय झाली आहे. आजपर्यंत त्यांनी तब्बल ५६ आड पाडले आहेत. दत्ता अगदी एका रेषेत खोलपर्यंत आड तयार करतो. जमिनीचा शेवटच्या स्तराला जेव्हा पाणी लागते, तेंव्हाच त्याच्या चेहऱ्यावर समाधान पसरते. एखादा पाणाड्या चुकल्यावर शंभर फूट खोलीवरून पुन्हा जमिनीत आडव्या रेषेत तीस फुटापर्यंत खोदत जाऊन तो शेतकऱ्याला पाणी मिळवून देतो. त्यामुळेच पिण्याच्या पाण्यासाठी वणवण कराव्या लागणाऱ्या बलवडीमधील शेतकरी दत्ताच्या आडामुळे आता बागायती शेतीची स्वप्ने बघू लागली आहेत.
आपल्या परिस्थितीमुळे जीवावर उदार होऊन दत्ता करीत असलेल्या या कामामुळे आज बलवडीत आडातील पाण्यामुळे शेततळी भरू लागली आहेत. त्या पाण्यावर परिसरातील डाळिंब बागा आणि इतर पिके जिवंत राहिली आहेत. परिसरातील जनावरांसाठी हिरवा चारा मिळू लागला आहे. दत्ताने स्वतःच्या हाताखाली काम करणाऱ्या तीन जणांना हातांनी आड पडायला शिकवले असून, आता ही मंडळी देखील परिसरात अशा पद्धतीची आड तयार करू लागली आहेत. बलवडीतील डॉ. अशोक कवडे यांनी दोन महिन्यांपूर्वी पाडलेल्या आडातून आता आपले शेततळे भरून घ्यायला सुरुवात केली आहे. कायम दुष्काळी असलेल्या माझ्या जमिनीत आता बागायत होणार, असे ही कवडे म्हणाले. बलवडी भागात अनेक शेतकरी दत्तामुळे बागायतदार झाले आहेत. दत्ता सारखा माणूस तालुक्यात काय जिल्ह्यात देखील शोधून सापडणार नाही, त्याचे गावावर प्रेम असल्याचे सूर्यकांत यादव सांगतात. मशीनने बोअर पडल्यास सर्व खर्च दीड लाखांच्या घरात जातो. मात्र, हेच काम दत्ता केवळ २५ हजारांत करीत असल्याने शेतकऱ्यांना दत्ताचे आड फायदेशीर ठरत आहे.
मोबाइल अॅप डाउनलोड करा आणि राहा अपडेट
