दाजीपूरची मनमुराद भटकंती
आनंद चरापले, राधानगरी
राधानगरी-दाजीपूर परिसर निसर्गसौंदर्याची खाणच. निसर्गाने या परिसराला भरभरून सौंदर्य बहाल केले आहे. वर्षभर हिरवा शालू परिधान केलेल्या डोंगररांगा, रस्त्याच्या दुतर्फा असलेला मुबलक रानमेवा ,उन्हाळ्यातसुद्धा गारवा देणारा परिसर म्हणजे दाजीपूरचे अभयारण्य. घरगुती सहल असो वा युवकांची किंवा शैक्षणिक. गर्दीने गजबजलेले ठिकाण म्हणून दाजीपूर अभयारण्याचा उल्लेख केला जातो. उन्हाळी पर्यटनासाठी सुरक्षित ठिकाण म्हणूनही दाजीपूर ओळखले जाते.
सह्याद्री डोंगररांगांचा परिसर विपुल झाडीने व्यापला आहे. याच भागात दाजीपूर
अभयारण्याचा भाग येतो. राज्यातील सर्वात प्राचीन जंगल म्हणून याची ओळख आहे. वन विभागाने विस्तारित जंगलास १९८५मध्ये मान्यता दिली. ३५१ चौरस किलोमिटर क्षेत्रात विखुरलेल्या जंगलात अनेक प्रकारचे पशू-पक्षी पाहण्यास मिळतात. पावसाळा संपल्यानंतर एक नोव्हेंबरपासून दाजीपूर अभ्यारण्यात पर्यटकांना प्रवेश दिला जातो. एकतीस मेपर्यंत पर्यटकांना परवानगी असते. मंगळवारी साप्ताहिक सुट्टी असते. प्राणीगणनेचे दिवस वगळता अभ्ययारण्यात पर्यटकांना सोडले जाते.
कोल्हापूर शहरापासून ऐंशी किलोमीटरवर असलेल्या दाजीपूर अभ्यारण्याची चाहूल मांजरखिंड येथून लागते. राधानगरीपासून पंचविस किलोमीटर अंतराचा भाग नागमोडी आकाराची वळणे असलेला डोंगराळ आहे. कोकणाची सुरवात येथूनच होते. वन विभागाच्यावतीने दाजीपूर येथे पर्यटकांना प्रवेश देण्यासाठी नियमावली तयार केली आहे. पर्यटकांना प्रवेशासाठी तिकीट आहे. परिसरातील काही युवकांनी भाडेतत्वावर जीप जंगल भ्रमंतीसाठी सज्ज ठेवल्या आहेत.
दाजीपूर प्रवेशद्वारापासून अभ्यारण्यात प्राणी तलावापर्यंतचे अंतर बावीस किलोमीटर आहे. जंगली रस्त्यावर जीप, सुमो गाडी सुरक्षित जाते. पश्चिम बाजूला मोठे जंगलाचे सडे, काही ठिकाणी गवताळ कुरणे, विविध प्रकारच्या वनस्पती आंबा, फणस, काजू, करवंदे, नेर्ली, जांभळे असा रानमेवा हमखास खायला मिळतो. प्रवास करताना गाडीच्या आडवे अनेक रानकोंबड्या जातात.
अभ्यारण्यात प्रवास करताना विविध पक्षी दिसतात. मधेच एखादे अस्वल पाहण्यास मिळते. काहीवेळा साप आणि इतर प्राणी दिसतात. इथे सव्वाशे प्रकारच्या फुलपाखरांच्या जाती आहेत. वाटेत पक्षी, प्राण्यांचे निरीक्षण करण्यासाठी मनोरे उभारण्यात आले आहेत. पहिला मनोरा पंधरा किलोमीटर अंतरावर आहे तर दुसरा मनोरा प्राणी तलावाजवळ उभा करण्यात आला आहे.
तलावात पाणी पिण्यासाठी गवे कळपाने येतात. सकाळी किंवा सायंकाळी गव्यांचा कळप पाहण्यास मिळतो. याचबरोबर रान डुक्करे, हरीण, सांबर, भोकर, ससा, शेकरू, खवले मांजर असे वन्यप्राणी पाहण्यास मिळतात. राधानगरीतील बायसन क्लब, राधानगरी नेचर क्लबनी विशेष प्रयत्न करून पर्यटन वाढीला हातभार लावला आहे. इथे कोकण दर्शन पॉईंट, सापळा, सांबरकोंड आदी ठिकाणे रमणीय आहेत.
पर्यटन विभागाच्यावतीने तंबू निवास, हॉटेल सुविधा उपलब्ध करून दिली आहे. शिवाय खाजगी हॉटेल्स, निवासस्थाने आहेत. पर्यटकाना पुन्हा पुन्हा दाजीपूरला यावे असे वाटणारे अभयारण्य आहे.
कसे जाल ?
कोल्हापूर -राधानगरी-दाजीपूर ७५ किलोमीटर
कणकवलीपासून पूर्वेकडे घाट माथ्यावर ३५ किलोमीटर
दाजीपूरपासून जंगल प्रवास २२किलोमीटर
काय पहाल
निरीक्षण मनोरे स्पॉट - सांबर कोंड, कोकण दर्शन, प्राणी तलाव.
भाडेतत्वावर गाईडसह गाडी उपलब्ध,
